In memoriam Fries Berkhout (1930-2012)

Hij was Lid van Verdienste van het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland en onderscheiden met het Erekruis in de Huisorde van Oranje.

Zijn laatste bezoek aan Museum Kennemerland was bij de opening van de expositie ‘Beverwijk Sigarenstad’ op 16 oktober 2011.
Op 27 maart 2009 namen ‘zijn museum’ en het historisch genootschap afscheid van hem tijdens een intieme bijeenkomst. Bij zijn afscheid ontving hij een ets van de Wijker toren.
Met zijn jarenlange ervaring als museumconsulent in de provincie Noord-Holland was hij buitengewoon waardevol voor het regionaal museum in Beverwijk. Hij slaagde er in de collectie te behouden (te conserveren), uit te breiden en richtte tal van exposities in. Tot op hoge leeftijd bleef hij bestuurslid van het museum en vrijwillig conservator. Vaak met eigen middelen kocht hij museale stukken en schonk die aan ondermeer Museum Kennemerland en aan de Vrienden van Beeckesteijn. Zo ontving de Vereniging Vrienden van Beeckesteijn het antieke, marmeren tuinbeeld ‘Lucretia’, in 1777 gemaakt door de gebroeders Collini uit Turijn. Een kostbaar beeld uit zijn eigen collectie dat de ‘Vrienden van’ in bruikleen hebben afgestaan aan de tegenwoordige eigenaar van Huize Beeckesteijn, Vereniging Natuurmonumenten. Afgelopen voorjaar werd het beeld geplaatst in de kruidentuin, helaas zonder dat de gulle gever er bij kon zijn.

Het museum ontving vorig jaar uit zijn privécollectie veertien stuks Velser aardewerk, ook bekend als Potterie Kennemerland. Eerder voegde hij voorwerpen van dit bijzondere aardewerk aan de collectie toe en ook kleden en tapijten van de Koninklijke Handtapijtknoperij Kinheim, destijds gevestigd aan de Zeestraat 104.

De kunsthistoricus Fries Berkhout publiceerde verschilende artikelen en schreef – samen met anderen –  twee boeken: ‘Museumboek voor Noord-Holland’ en ‘Velser aardewerk, tachtig jaar jong’ en hield lezingen in het hele land, ondermeer over het thema ‘Tapijten van Kinheim’.

Het Landelijk Contact van Museumconsulenten 1981-1993 noemt hem ‘een dierbare collega, onze nestor, vechter voor de Noord-Hollandse musea en strijder tegen elk cultureel onrecht. Een gentlemen in hart en nieren, warm, integer, eerlijk en onvergetelijk. Er is een bijzonder mens vertrokken’. Berkhout was één van de oprichters van dit instituut. Vanuit deze functie kwam hij in contact met het museum, dat in 1991 verhuisde van Huize Scheijbeeck (Kennemer Oudheidkamer) naar Museum Kennemerland, voormalig raadhuis van de gemeente Wijk aan Zee en Duin. Hij raakte buitengewoon gecharmeerd van de uitgebreide collecte Velser aardewerk en als nazaat van de familie Polvliet van Kinheim droeg hij zorg voor de inbreng van de Kinheim-collectie. Hij bouwde de collectie ‘lokale industriële geschiedenis’ uit, ondermeer met een verzameling affiches. Naast zijn vrijwilligerswerk in Beverwijk, was hij ook buitengewoon actief in het Museumgemaal Cruquius en het Purmerends Museum.

Koningin Juliana verleende hem het Erekruis in de Huisorde van Oranje. Fries Berkhout heeft kort na de Tweede Wereldoorlog het Koninklijk Huis geadviseerd over het herinrichten van de verschillende woon- en werkpaleizen. Hij was met name betrokken bij het meubilair: wat bevindt zich waar, wat past wel of niet bij elkaar, is het de moeite van het restaureren waard enzovoort. Bij het maken van keuzes hield hij rekening met de persoonlijke smaak van de vorstin.
De Huisorde werd ingesteld in 1905 door koningin Wilhelmina. Het is een ‘particuliere onderscheiding, die wordt verleend aan personen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de Koningin of het Koninklijk Huis’. Toekenning is een hofbesluit en valt niet onder de ministeriële verantwoordelijkheid.

Het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland maakte hem tijdens de jaarvergadering op 17 april 2008 in de Grote Kerk in Beverwijk, Lid van Verdienste. ‘Fries Berkhout was de drijvende kracht achter de verwerving van waardevolle delen van de museumcollecte, met name Kinheim en Velser aardewerk. Hij heeft een grote kennis van de regionale geschiedenis en kennis van de Noord-Hollandse musea’, aldus de lovende woorden.

In september zal, waarschijnlijk in Museum Kennemerland, door de vrienden van Fries Berkhout een herdenkingsbijeenkomst worden gehouden.